کنجکاوی راهی برای ساخت یک زندگی بهتر؛ هر که علمش بیش، سودش بیشتر!

اریک بارکر وبلاگ‌نویس و نویسنده‌ی طنز آمریکایی است. او در یکی از پست‌های وبلاگش به بررسی نسبت کنجکاوی و زندگی بهتر پرداخته. اگر شما نیز دنبال ساختن تجربه‌هایی غنی‌تر، تازه و جذاب هستید، این نوشته کمک‌کارتان خواهد بود. پس با ادامه‌ی این متن همراه باشید.

«اینترنت باعث شده است افراد باهوش، باهوش‌تر شوند و افراد دست‌وپاچلفتی، گیچ‌تر.» بر اساس این جمله کوین درام، احتمالا بسیاری از ما باهوش‌تر شده‌ایم. مگر نه؟ اکنون تنها فاصله‌ی ما با اطلاعات جهان تنها در حد یک جست‌وجوی گوگل است.

اما وقتی پژوهشگران دانشگاه کارنگی ملون درباره‌ی تأثیرات دسترسی به اینترنت پرسرعت در مدارس تحقیق کردند، چه اتفاقی افتاد؟ آن‌ها فهمیدند دانش‌آموزان مدارسی که اجازه‌ی استفاده از اینترنت را دارند، نمرات کم‌تری نسبت به سایر مدارس گرفته‌اند.

شاید بگویید این کودکان نسبت به وقت‌شان اهمیتی نمی‌دادند. آیا این حرف را نسبت به افراد بزرگسال هم می‌توانید بزنید؟ آن‌ها برای داشتن یک زندگی بهتر می‌توانند در کلاس‌های آنلاین ثبت‌نام کنند. همچنین می‌توانند راهکارهایی برای کسب انگیزه بیابند. اما طبق داده‌های نیویورک تایمز، تنها ده درصد حاضرانِ دوره‌های سایت MOOC دوره را تمام می‌کنند.

از این داده‌ها می‌فهمیم مسأله اصلی، دسترسی بیشتر به اطلاعات نیست. شما می‌تواند یک اسب را مجبور به گذشتن از آب کنید، اما هیچ‌وقت نمی‌توانید او را به فکر کردن وادارید. آخر سر آن چیزی که رفتار فرد را مشخص می‌کند، صفات او خواهد بود. در این متن هم درباره‌ی یک صفت مشخص صحبت می‌کنیم؛ کنجکاوی.

مورد عجیب کنجکاوی؛ آیا ما پیشرفت‌ کرده‌ایم؟

شاید در برابر لفظ کنجکاوی چندان توقف نکنید و از آن بگذرید. اما در واقع «تجربه‌ی آموختن» یک حسن تعبیر از لحظات بسیار دردآور زندگی است. این مسأله می‌تواند کاملا وحشتناک باشد؛ زیرا کنجکاوی یک موضوع جالب است و دوران کنونی به برکت وجود اینترنت، باارزش‌تر از گذشته شده.

به‌طرز عجیبی ولی مشکل اصلی، کاهش میزان کنجکاوی افراد نسبت به گذشته است.

دیگر کسی برای پیدا کردن راه حل یک مشکل، فکر نمی‌کند. زیرا با چند کلیک ساده، جواب در دستان شما خواهد بود. شما خودتان را چطور ارزیابی می‌کنید؟ آیا انسا‌ن‌ هوشمندتری شده‌اید یا خیر؟

اگر مثل‌های بالا شما را به فکر فرو برده، پس با ما همراه بمانید. در این متن با استفاده از مطالب چندین کتاب به ارائه راهکارهایی برای یک زندگی بهتر و خلاق‌تر می‌پردازیم.

هر چه کنجکاوتر، زندگی بهتر!

همه‌ی انسان‌ها به صورت طبیعی میل به دانستن دارند.

ارسطو: کتاب متافیزیک

اما کاربرد این کنجکاوی فراوان چیست؟ در حقیقت این خصلت دو هدف را در بر دارد: اول انگیزه‌‌ای برای فهم مرز انتخاب‌های بالقوه و دوم، بیشینه کردن دانش و توانایی افراد.

از جنبه‌ی تکاملی، جستجوگری به ما در پیشی گرفتن نسبت به دیگران، شناخت محیط و برنده شدن در آزمون زندگی کمک می‌کند. مغز ما هیچ‌وقت درباره‌ی اطلاعات مورد نیاز در آینده کاملا مطمئن نیست. از همین رو بی‌درنگ در حال گسترش احتمالات شناختی خود است.

مغز ما ذاتا کنجاوی را در جنبه‌های ضروری زندگی سودمند می‌داند. البته این سودمندی مربوط به لذت آن نیست، بلکه با جنبه‌های کاربردی این ویژگی ارتباط دارد. هرچه پرسش‌گری انسان افزایش یابد، اطلاعات نیز نسبت به گذشته بیشتر در ذهنش می‌ماند.

جالب است بدانید برخی محققان با بررسی کنجکاوی نوزدان، نمرات آن‌ها در مدرسه را پیشبینی کردند. پژوهشگران دریافتند دانش‌آموزانی که در ۱۴ سالگی نمرات بهتری می‌گیرند، انرژی اکتشافی بیشتری در نوزادی داشتند.

اگر شما دوران مدرسه را به‌خوبی و با موفقیت سپری کرده باشید، این حکم در آینده نیز برای‌تان صادق خواهد بود. همچنین کسانی که در طولانی مدت عادت مطالعه و نوشتن را حفظ کرده‌اند، احتمال زوال عقل برای آن‌ها به یک سوم رسیده بود.

در عوض کسانی که به ندرت اهل خواندن و نوشتن هستند، ۴۸ درصد سریع‌تر به بیماری‌های مغزی دچار می‌شوند. همچنین کنجکاوی در بهتر کردن کردن زندگی و بهبود روابط زوجین هم مؤثر است. زوج‌هایی که به دنبال موارد تازه و جالب برای انجام آن در کنار هم هستند، به یکدیگر نزدیک‌تر خواهند شد.

با این حال خبر بدی هم وجود دارد. در اوایل چهارسالگی میزان جست‌وجوگری افراد کاهش می‌یابد. اگر می‌خواهید این صفت را حفظ کنید، باید برای آن زحمت زیادی بکشید. در غیر این صورت مغز شما دیگر دنبال کشف داده‌های تازه نخواهد رفت و به به‌روزرسانی اطلاعات قدیمی‌اش اکتفا می‌کند.

راهکارهای بهتر کردن زندگی با حفظ کنجکاوی

حالا که اهمیت بحث روشن شد، شاید برخی از شما دغدغه‌مند شده باشید. از خودتان می‌پرسید باید چکار کرد؟ این‌جا هستیم که به این پرسش شما جواب دهیم.

۱. یک مخزن اطلاعاتی بسازید

کنجکاوی واژه‌ای در عین حال متضاد است. فهمیدیم ما کنجکا محسوب نمی‌شویم؛ زیرا با وجود فقدان آگاهی کنجکاوی نیز کاهش پیدا می‌کند.

اما یک معادله‌ی طلایی وجود دارد: بیشتر افراد درباره‌ی چیزهایی که نمی‌دانند، علاقه‌مند هم نخواهند بود. وقتی اندکی با چیزی آشنا می‌شویم، مزایای این شناخت به قدری هست که ما را به دانستن بیشتر ترغیب کند. وقتی کسی مراکز ۳ ایالت از ۵۰ ایالت آمریکا را می‌داند، حس می‌کند قدری اطلاعات دارد. اما وقتی کسی مرکز ۴۷ ایالت را می‌شناسد، یادگیری آن سه ایالت باقی مانده برایش سخت نخواهد بود.

کنجکاوی با دانش درآمیخته است. هرچه بیشتر بدانیم، اطلاعات بیشتری نیز در چنگ خواهیم داشت. در نتیجه ساخت ارتباط و پیوست بین ایده‌ها برایمان راحت‌تر می‌شود.

اما به طور طنز‌آمیری بهترین راه برای علاقمه‌مند شدن درباره‌ی یادگیری، ادامه دادن به یادگیری است. البته منظور از این کار، یادگیری برای یادگیری نیست. بلکه ساخت مخزن آگاهی، جهان جدیدی به روی‌تان خواهد گشود.

بیشتر بخوانید: ۴ عادت بسیار مؤثر برای افزایش خودآگاهی

با رسیدن به این نقطه شما از یک سفر رفتن، بیشتر از دیدن تئاتر یا خواندن یک رمان خواهید آموخت. اما چگونه باید شروع کرد؟ آیا نیاز به تلاش زیادی خواهید داشت؟ نه! زمانی هم که به قدری زحمت نیاز بود، اگر در مسیر درست باشید مشکلی پیش نمی‌آید.

۲. از همان‌جایی که هستید شروع کنید

قرار نیست حتی درمورد چیزهایی که علاقه ندارید، شروع به مطالعه کنید. همان طور که تأکید کردیم، کنجکاوی وقتی می‌شکفد که درباره‌ی آن موضوع قدری اطلاعات داشته باشید. پس ابتدا به سراغ موضوعاتی بروید که قبلا جذب‌شان شدید. تلاش برای خلاق شدن نیاز به عشق دارد نه زحمت.

چه چیزی ذهن شما را بهم می‌ریزد؟ چه چیز مغز شما را آشفته می‌کند؟ شاید بخشی از آن به خاطر قضاوت و پیش‌داوری است. آیا دوست‌ دارید درباره‌ی افراد مشهور مطالعه کنید؟ خوب چرا که نه، اصلاً هم چیز بدی نیست! به صفحه‌ی ویکی پدیای آن‌ها بروید و اندک‌اندک لینک‌های بیشتر را باز کنید.

حالا نوبت به قدم بعدی می‌رسد. پس قدری دامنه‌ی اطلاعات‌تان را گسترش دهید. جست‌وجوگری باعث می‌شود در حین پیش رفتن، شاخه‌ها و پل‌های جدیدی برای‌تان ساخته شود. بعد از گذشت اندکی با موضوعاتی آشنا می‌شوید که حتی زمانی به آن‌ها فکر نمی‌کردید.

۳. خود و دیگران را غافل‌گیر کنید

ما تمایل داریم خودمان را در چاله بیندازیم و با چالش مواجه شویم. شاید از دیدار اتفاقی یک متخصص دانشگاهی حس خاصی نداشته باشید. اما به‌جای آن‌که بگذارید این اتفاق از ذهن‌تان محو شود، موبایل‌تان را بیرون آورده و قدری درباره‌ی او بخوانید. با این روش می‌توانید هرروز اتفاق شگفت‌انگیزی را تجربه کنید.

در هنگام مواجهه با پدیده‌های مختلف، ما همیشه جانب‌داری داریم. اما می‌توان اجازه‌ی تجربه کردن را به خودمان بدهیم.

این کار می‌تواند حتی مسیر ذهنی ما را تغییر دهد. با اقدامات ساده‌ای مثل گپ زدن درباره‌ی سرگرمی‌های همکارتان، امتحان یک نرم‌افزار جدید یا دنبال کردن یک فرد تازه در توییتر شروع کنید.

وقتی چیزی کنجکاوی شما را برمی‌انگیزد، بگذارید میلِ به کشف کار خودش را بکند. این روشِ بسیاری افراد برای پیدا کردن علاقه‌مندی‌های تازه است. وقتی نیز علاقه‌مندی‌های بیشتری داشته باشید، به ابعاد شخصیتی شما افزوده می‌شود.

۴. عمیق‌تر شوید

«قبلا کنجاو شدن ساده‌تر بود، زیرا سخت‌تر بود.» این یک اشتباه تایپی نیست! به احتمال زیاد این جمله شاخک‌های شما را تیز کرد. اما چرا؟ زیرا فهم این جمله چالش‌برانگیز بود. پژوهشگران به این اتفاق «ناامیدی خلاق» می‌گویند. چنین وضعیتی در دانش شما یک شکاف ایجاد می‌کند. حتی در نوشتن تیترها و مقدمه‌ها نیز از این ترفند استفاده می‌شود.

وقتی درک چیزی قدری سخت‌تر است، ما آن را بهتر یاد خواهیم گرفت. از آن طرف وقتی چیزی را سریع یاد بگیرم، به سرعت هم فراموشش می‌کنیم. به همین دلیل هم بعد از امتحانات درسی، خیلی از مطالب از یادمان پاک می‌شود.

برای آن‌که همیشه انگیزه داشته باشیم، نیاز به چالش خواهیم داشت. اما این روزها اینترنت دسترسی به جواب‌ها را سریع و ساده کرده است. ولی در گذشته مجبور بودیم پاسخ‌ها را تا عمق جان‌مان حک کنیم. این کار نیز باعث می‌شد اطلاعات همیشه به یادمان بماند. پس هرچه اطلاعات بیشتری هم حفظ کرده باشید، آگاهی شما نیز بیشتر می‌شود. دنباله‌ی این هم رشدِ کنجکاوی خواهد بود.

پس برای عمیق‌تر شدن در موضوعات، سؤال‌ها را از گوگل نپرسید.

در عوض یک کتاب مرتبط با آن موضوع بخرید یا سراغ ویدیوها بروید. اگر هم قصد استفاده از گوگل را داشتید، با نتایج صفحه‌ی دوم شروع کنید. خودتان را به چالش بیندازید و منتظر جواب سرراست نباشید.

به قول فیزیکدان معروف ریچارد فاینمن: «من هیچ‌چیزی نمی‌دانم. اما قطعا می‌دانم اگر به قدر کافی در هرموضوعی عمیق شوی، آن موضوع جذاب خواهد بود.»

۵. سؤال بپرسید

یک روانشناس به نام میشل شونارد دریافت در سنین ۲ تا ۵ سالگی، کودکان بیش از ۴۰٬۰۰۰ سؤال می‌پرسند. این روشِ کارساز باعث یادگیری بیشتر و سریع‌تر آن‌ها می‌شود. اگر ما هم این روش را امتحان کنیم، نتیجه‌ی بهتری خواهیم گرفت. شاید بگویید ۴۰٬۰۰۰ سؤال زیاد باشد، اما اصل نکته که پابرجاست.

می‌خواهید درآمد بیشتری داشته باشید؟ می‌خواهید در فن مذاکره پیشرفت کنید؟ کنجکاوی می‌تواند باعث زندگی بهتر شما شود. اما می‌دانید مسأله کجاست؟ این خصیصه مانند راندن یک خودروی جدید در مقابل زندگی درون آن است. برای همین هم افراد مؤفق، همیشه کنجکاو هستند. این پرسش‌گری مانند باتری آن‌ها برای پیش رفتن عمل می‌کند. این افراد هنگامی که می‌پرسند «چرا؟» چیز جدیدی کشف و درک بهتری پیدا می‌کنند.

می‌خواهید پیشرفت کنید؟ پس حواستان به ۳ عادت بد که شما را در زندگی عقب می‌اندازد، باشد.

اما همیشه مسأله اصلی پول نیست. در مورد هرچیزی که عاشقش هستید سؤال بپرسید. این کار یکی از ظریف‌ترین و سخاوت‌مندانه‌ترین رفتارها در قبال خودتان خواهد بود. دانش عمیق شما در آینده می‌تواند حتی روی روابط اجتماعی شما تأثیر بگذارد.

روانشناسان به مسأله‌ی بالا «کنجکاوی همدلانه» می‌گویند. منظور از آن نیز علاقه‌مندی به کشف بیشتر افکار و احساسات سایر افراد است. به عبارت دیگر وقتی ما پا در کفش دیگران می‌کنیم، توانایی فهم جهان از زاویه آن‌ها را خواهیم داشت.

جمع‌بندی

در این مطلب یادگرفتیم چگونه به واسطه‌ی کنجکاو بودن، در مسیر زندگی بهتر قدم برداریم. در این راه پنج گام اساسی وجود دارد: ۱) ساخت مخزن اطلاعاتی ۲) شروع از همان نقطه‌ی فعلی ۳) شگفت‌زده کردن خود و دیگران ۴) عمیق‌تر شدن در موضوعات ۵) و در نهایت سؤال پرسیدن. امیدواریم با این ترفندها، تجربه‌های بهتر و جذاب‌تری در زندگی داشته باشید.

امیر آرام فر

TwitterLinkedIn

من امیر آرام‌فر هستم. در زندگی کارهایی زیادی کرده‌ام، اما هیچ چیز نوشتن نمی‌شود. چرا که به دنیا می‌توانم خیلی چیزها اضافه کنم. اگر دوست داشتید هم‌مسیر شویم، مشتاق خواهم بود!